Görme Engelliler İçin Bilgisayar Kullanımı ve İnternet Erişilebilirliği
Görme engellilerin bilgisayar ve internet kullanımı, teknoloji ve erişilebilirlik alanında en fazla dikkat edilmesi gereken konulardan biridir. Teknolojik ilerlemeler sayesinde, görme engelli bireylerin bilgisayar kullanımı giderek daha mümkün hale gelse de, bu alanda birçok zorluk ve erişilebilirlik problemi devam ediyor. Bu yazımızda, bir görme engellinin bilgisayar kullanımı sırasında karşılaştığı zorlukları, kullanılan yardımcı teknolojileri ve web sitelerinin erişilebilirlik açısından karşılaştığı yaygın problemleri detaylıca inceleyeceğiz.
Görme Engelli Bireyler İçin Bilgisayar Kullanımı
Görme engellilerin bilgisayar kullanabilmeleri, çeşitli yardımcı teknolojiler ve uyarlamalar sayesinde mümkün olmaktadır. Temelde görme engelliler bilgisayarları ekran okuyucu (screen reader) yazılımlar aracılığıyla kullanırlar. Bu yazılımlar, ekranda yer alan içerikleri sesli olarak kullanıcıya aktarır.
1. Ekran Okuyucu Yazılımlar
Ekran okuyucu yazılımlar, bilgisayar ekranındaki metinleri ve kullanıcı arayüzlerini sesli olarak okuyarak kullanıcının bilgisayarla etkileşim kurmasını sağlar. En yaygın ekran okuyucular arasında NVDA (ücretsiz ve açık kaynak), JAWS ve VoiceOver (Apple ürünlerinde dahili olarak bulunur) yer alır.
Ekran okuyucuların işleyiş mantığı ve kullanımı şöyledir:
- Ekrandaki metinleri, menüleri, düğmeleri ve bağlantıları sesli olarak okuyarak kullanıcıya aktarır.
- Kullanıcıların bilgisayarı fare yerine klavye üzerinden kullanmasına olanak sağlar.
- Klavyede yer alan yön tuşları, Tab tuşu, Shift+Tab kombinasyonu, Enter, boşluk tuşu ve çeşitli kısayollar ile gezinme yapılır.
- "Insert" veya "Caps Lock" gibi özel tuşlar ekran okuyucu fonksiyonlarını aktif etmek için kullanılır. Örneğin NVDA ile Caps Lock + A, ekran okuyucunun bir metni okumasını durdurup başlatır.
- Kullanıcılar, web sitelerinde başlıklar arasında gezinmek için "H" tuşunu kullanabilir, bağlantılar için "K", formlar için "F" gibi kısayollar kullanabilir.
- Metin alanlarında yazarken yazılan her karakter, kelime veya cümleyi kullanıcıya sesli olarak geri bildirir.
2. Braille Ekranlar
Bazı görme engelli kullanıcılar, ekran okuyucularına ek olarak Braille ekranları kullanırlar. Bu cihazlar, ekrandaki metinleri kabartma harflerle kullanıcıya aktarır. Kullanıcılar parmaklarıyla dokunarak içeriklere erişir. Özellikle profesyonel ve akademik ortamlarda Braille ekranlar oldukça yaygın kullanılmaktadır.
Braille ekranların çalışma prensibi şöyledir:
- Bilgisayara bağlanan kutu şeklindeki cihaz, bilgisayar ekranında yer alan yazıları elektronik iğnecikler ile kabartmalı hale getirir.
- Kullanıcılar, Braille ekran üzerindeki kabartma noktalara dokunarak yazıyı okurlar.
- Kullanıcı ekrandaki metni değiştirdiğinde veya ileri-geri hareket ettiğinde, Braille ekran üzerindeki kabartmalı metin de otomatik olarak güncellenir.
- Braille ekranlarda yer alan yönlendirme tuşları veya kontrol tuşlarıyla kullanıcı metin içerisinde gezinebilir, metni düzenleyebilir veya kontrol edebilir.
Yardımcı Teknolojilerin ve Erişilebilirliğin Önemi
Yardımcı teknolojiler sayesinde görme engelli kullanıcılar, bilgisayar ve internet kullanımında ciddi ilerleme kaydetmişlerdir. Ancak, bu teknolojiler ancak web siteleri ve belgeler erişilebilir standartlara uygun tasarlandığında etkili olabilir.
Web erişilebilirliğini sağlamak, tüm kullanıcılar için eşit fırsatlar yaratmanın ve kapsayıcı dijital ortamlar oluşturmanın temelidir. İşte web erişilebilirliğini sağlamak için bazı temel öneriler:
- İçeriği düzenli ve anlamlı başlıklarla yapılandırın.
- Tüm görsellerde alternatif metin kullanın.
- Formları ve diğer etkileşimli öğeleri erişilebilir hale getirin.
- Renk ve kontrast ayarlarına dikkat edin.
- Klavye navigasyonunu destekleyin ve test edin.
Web erişilebilirliği hakkında daha fazla bilgi almak ve Accessiblee Erişilebilirlik Aracı için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Diğer Accessiblee Bloglarına Göz Atın
Web Erişilebilirlik
20.03.2025
WCAG 2.0'den WCAG 2.2'ye: Sürümler Arasındaki Farklar ve Yenilikler
Web İçeriği Erişilebilirlik Rehberi (WCAG - Web Content Accessibility Guidelines), web içeriklerinin engelli kullanıcılar dahil tüm bireyler için erişilebilir olmasını sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. WCAG standartları sürekli güncellenerek web teknolojilerindeki yeniliklere ve kullanıcı ihtiyaçlarına göre gelişir. Bu blog yazısında, WCAG 2.0'dan WCAG 2.2'ye kadar sürüm farklılıklarını ve bu değişikliklerin web erişilebilirliğine etkilerini inceleyeceğiz.
Web Erişilebilirlik
17.03.2025
Erişilebilir Belgeler İçin İpuçları; Belge ve Dokümanlarınız İçin Erişilebilirlik
Erişilebilir belgeler, tüm kullanıcıların, özellikle görme, işitme, hareket veya bilişsel kısıtlamalara sahip olanların bilgileri kolaylıkla alabilmelerini sağlayan içeriklerdir. Dijital belgelerin erişilebilir olması, yalnızca bir zorunluluk değil, tüm kullanıcılar için daha iyi bir deneyim sunmanın temel koşuludur.