Web İçerik Erişilebilirlik Kılavuzları (WCAG): Neden Önemli?

WCAG, Web İçerik Erişilebilirlik Kılavuzlarını ifade eder ve web erişilebilirlik politikalarını şekillendiren en etkili protokoller arasında yer alır. WCAG, Dünya Çapında Web Konsorsiyumu (W3C) tarafından oluşturulmuştur. W3C, 1994 yılında, küresel web aktivitesinin hızla arttığı bir dönemde, MIT'nin Bilgisayar Bilimleri Laboratuvarı'nda kurulmuştur.

W3C'nin en önemli hedeflerinden biri, web protokollerini standartlaştırmaktı. Böylece web siteleri ve web araçları birbirleriyle uyumlu hale getirildi. W3C standartları, onaylanmadan önce birkaç kez gözden geçirilir, test edilir ve analiz edilir. Genellikle, W3C standartlarının A'dan AAA'ya kadar 3 seviyesi vardır.

WCAG 2.1, uzun ve karmaşık bir belgedir ve birçok farklı madde ve gereklilik içerir. Ancak bunların tümü, dört temel ilke üzerine kuruludur: algılanabilir, işletilebilir, anlaşılır ve sağlam. WCAG'ye uyumlu olmanın ilk adımı, bu ilkeleri anlamaktır.

Algılanabilirlik, kullanıcıların içeriği görme, işitme ve dokunma duyularıyla nasıl algıladığını ifade eder. İşletilebilirlik, bir kişinin siteyi nasıl kullandığıyla ilgilidir. Anlaşılır siteler, herkesin anlayabileceği şekildedir. Sağlam bir site, temiz HTML ve CSS kodu kullanır ve engellilerin çevrimiçi gezinmek için kullandığı yardımcı araçlarla uyumlu olmalıdır.

WCAG, yasaların uygulanabilmesi için bir dizi kurallar olmamakla birlikte, birçok hükümet, erişilebilirlik düzenlemeleri için standart olarak kabul etmiştir. Aslında, WCAG'ye uyum, çoğu dünya çapındaki yasalarla uyum sağlamanın en iyi yoludur.

WCAG'yi görmezden gelmek, yasal işlemler riskini beraberinde getirir, çünkü WCAG, dünya çapında en güvenilir ve etkili erişilebilirlik standartları seti olarak kabul edilir ve çoğu büyük ülke tarafından farklı derecelerde uygulanır. WCAG'ye uyduğunuzda yanlış bir şey yapamazsınız. WCAG'ye uyum, sadece yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda her kullanıcının web deneyiminden en iyi şekilde yararlanmasını sağlama anlamına da gelir.

WCAG İlkeleri: Algılanabilir, İşletilebilir, Anlaşılır, Sağlam

Bir web sitesi algılanabilir olduğunda, kullanıcılar içeriği görme, işitme ve dokunma duyuları aracılığıyla algılayabilir. Örneğin, videolar için altyazılar, renk kontrastı, metin boyutu ve aralığı, font gibi özellikler okumayı kolaylaştırır. İşletilebilirlik, kullanıcıların siteyi nasıl kullandığına odaklanır. Motor yetenekleri kısıtlı olan kişiler, siteyi sadece klavye veya yardımcı teknolojiler kullanarak gezinebilir olmalıdır.

Anlaşılır web siteleri, teknik terimler veya karmaşık jargon kullanmazlar ve herkesin takip edebileceği basit talimatlar sunarlar. Sağlam web siteleri, tanınmış standartlara uygun temiz HTML ve CSS kodu kullanır ve engelli kişilerin online olarak gezinmekte kullandığı yardımcı araçlarla uyumludur.

WCAG ve Erişilebilirlik Yasaları

Birçok hükümet, erişilebilirlik düzenlemeleri için WCAG'yi standart olarak kabul etmiştir. Amerika Birleşik Devletleri'nde, 2018 yılında Rehabilitasyon Yasası'nın 508. Bölümü'nün güncellenmiş versiyonu yürürlüğe girdi. Bu yasa, federal kurumların veya federal fon alan herhangi bir kuruluşun çevrimiçi platformlarının tüm kullanıcılar için erişilebilir olmasını gerektiriyor. AB, 2010 yılında WCAG 2.0'ı tüm resmi AB siteleri için zorunlu kıldı ve 2016'da bu gerekliliği tüm kamu sektörü web platformlarını ve WCAG 2.1'i kapsayacak şekilde genişletti.

Kanada'da 2019 yılında Erişilebilir Kanada Yasası (ACA) kabul edildi. ACA, birçok kamu ve özel sektör sitesinin WCAG'ye uygun olarak erişilebilir hale gelmesini gerektirir. Avustralya, İsrail ve birçok diğer ülke de WCAG'yi erişilebilirlik yasalarının temeli olarak benimsemiştir.

WCAG'ye uyum sağlamamak, sadece yasal işlem riskini beraberinde getirmez, aynı zamanda çeşitli kullanıcıların web deneyiminden tam olarak yararlanmasını engeller. WCAG'ye uyum, tüm kullanıcıların web içeriğinize erişebilmesi ve ondan yararlanabilmesi için kritik bir öneme sahiptir.

WCAG'ye Uyum: Bir Zorunluluk Değil, Bir Sorumluluk

Web sitenizi WCAG standartlarına göre optimize etmek, yasaları karşılamak ve dava riskini azaltmak için yeterli olabilir; ancak bu, erişilebilirlik adına atılması gereken tek adım olmamalıdır. WCAG'ye uyum, bir organizasyonun dijital hizmetlerine ve ürünlerine herkesin adil ve eşit erişim sağlamasının etik bir zorunluluk olduğu genişleyen bir dijital dünyada daha da önemli hale geliyor.

Dahası, WCAG'ye uyum, web sitenizi daha fazla sayıda kişiye ulaştırmak ve geniş bir kullanıcı kitlesine hizmet etmek için bir fırsattır. Erişilebilir bir web sitesi, engellilik durumları ne olursa olsun, herkesin web içeriğinizden yararlanabilmesini sağlar. Bu, daha fazla potansiyel müşteriye ulaşmanızı, marka itibarınızı artırmanızı ve genel kullanıcı deneyimini iyileştirmenizi sağlar.

Sonuç olarak, WCAG, tüm kullanıcıların bir web sitesinden faydalanabilmelerini sağlamak için tasarlanmış önemli bir araçtır. Sadece yasal gereklilikleri karşılamakla kalmaz, aynı zamanda herkesin çevrimiçi olarak aktif ve dahil olmasını sağlar. WCAG'ye uyum, daha adil ve erişilebilir bir dijital dünyaya doğru atılan önemli bir adımdır. Bu yüzden, WCAG'ye uyum, sadece bir gereklilik değil, aynı zamanda bir sorumluluktur.

WCAG'ye Uyum: Web Erişilebilirliği İçin En İyi Uygulamalar

WCAG'ye uyum sağlamanın birkaç yolu vardır. İşte web sitenizin erişilebilirliğini artırmanın bazı stratejileri:

Algılanabilirlik: Web sitenizin içeriği, farklı yeteneklere sahip kullanıcılar tarafından kolayca algılanmalıdır. İçeriğiniz, farklı renk ayarları, metin boyutları ve font stilleri gibi özelleştirilebilir özellikler sunmalıdır. Ayrıca, görsel içerik için altyazılar veya alternatif metinler gibi yardımcı özellikler sunmalıdır.
İşletilebilirlik: Web sitenizin tüm özellikleri, çeşitli yardımcı teknolojilerle (örneğin, ekran okuyucular, klavye navigasyonu vb.) kullanılabilir olmalıdır. Bu, motor becerileri kısıtlı olan kullanıcıların da sitenizde gezinmeyi ve belirli eylemleri gerçekleştirmeyi sürdürebilmelerini sağlar.
Anlaşılabilirlik: Web sitenizin kullanıcıları, ne yaptıklarını ve sitenin nasıl çalıştığını her zaman anlamalıdırlar. Bu, tutarlı navigasyon özellikleri, açık talimatlar ve kullanıcıların ne yaptıklarını ve ne yapmaları gerektiğini anlamalarına yardımcı olan geri bildirimler sağlamak anlamına gelir.
Sağlamlık: Web sitenizin çeşitli tarayıcılar ve yardımcı teknolojilerle uyumlu olması gerekir. Bu, temiz, hatalı olmayan kodlama uygulamaları ve standartlara uygun tasarım tekniklerini kullanmayı gerektirir.

WCAG'ye Uyum: Daha İyi Bir Dijital Dünya İçin

WCAG'ye uyum, sadece yasaları karşılamak ve yasal riskleri azaltmakla ilgili değildir. WCAG'ye uygun bir web sitesi, çeşitli yeteneklere sahip kullanıcıların web içeriğinden yararlanmasını ve online deneyimlerini zenginleştirmesini sağlar. WCAG'ye uyum, herkesin çevrimiçi dünyada eşit haklara sahip olduğu daha adil ve kapsayıcı bir dijital dünya yaratmada önemli bir rol oynar. Bu nedenle, WCAG'ye uyum, sadece bir zorunluluk değil, aynı zamanda bir sorumluluktur. Tüm web sitesi sahipleri ve geliştiricileri, WCAG ilkelerini uygulayarak, çevrimiçi dünyayı herkes için daha erişilebilir ve anlaşılır hale getirme sorumluluğunu taşımalıdır.

WCAG'ye Uyum ve Küresel Etkisi

WCAG, dünya genelindeki yasalar ve düzenlemelerde önemli bir role sahiptir. İşte WCAG'nin dünya çapında erişilebilirlik yasaları üzerindeki etkisi:

Amerika Birleşik Devletleri: ABD'de, 2018'de yürürlüğe giren Rehabilitasyon Yasası'nın 508. Bölümü güncellendi. Bu yasa, federal kurumların veya federal fon alan herhangi bir organizasyonun çevrimiçi platformlarının tüm kullanıcılar için erişilebilir olmasını gerektirir. Güncellenmiş kurallar, bu sitelerin WCAG 2.0 Seviye AA'ya uygun olmasını gerektirir.

Avrupa Birliği:

2010'da AB yetkilileri, tüm resmi AB siteleri için WCAG 2.0 Seviye AA'yı zorunlu kıldı ve bu durumu 2016'da tüm kamu sektörü web platformlarına ve WCAG 2.1'i içerecek şekilde genişletti. Ayrıca, AB, yeni Avrupa Erişilebilirlik Yasası için de WCAG 2.0'ı standart olarak benimsedi.

Kanada:

2019'da Kanada'da, federal hükümet tarafından Erişilebilir Kanada Yasası (ACA) kabul edildi. ACA, çeşitli kamusal ve özel sektör sitelerinin WCAG'ye göre erişilebilir hale gelmesini gerektirir.

Avustralya:

Avustralya'da, Engellilik Ayrımcılığı Yasası (DDA) 1992'de yürürlüğe girdi. Bu yasa, engellilere gerçek dünya iş yerlerine erişim engellerini ortadan kaldırmayı amaçladı. Zamanla, hükümetin İnsan Hakları Komisyonu ve Avustralya'nın diğer yetkili kurumları, DDA'nın çevrimiçi hizmetleri de kapsadığını belirtti.

İsrail:

İsrail'de, IS 5568 adlı bir erişilebilirlik yasası 2017'de yürürlüğe girdi. IS 5568, çoğu işletmenin sitelerini WCAG'ye göre erişilebilir hale getirmesini gerektirir.

WCAG'yi göz ardı etmek, yasal eylem riskini taşır, çünkü çoğu ülkede erişilebilirlik yasalarının omurgasını oluşturur ve dünya genelinde en güvenilir ve etkili erişilebilirlik standartları olarak kabul edilir. WCAG'ye uyduğunuzda, hata yapma şansınız düşer.

Sonuç olarak, WCAG'nin hukuki bir otoritesi olmasa da, en önemli erişilebilirlik standartları seti olarak küresel tanınma elde etmiştir ve çoğu büyük ülke tarafından farklı derecelerde uygulanmaktadır. Bu nedenle, bir web sitesi tasarlarken veya geliştirirken bu standartlara uymak hem yasal yükümlülükleri yerine getirmenizi sağlar, hem de web sitenizin çeşitli yeteneklere sahip kullanıcılar için erişilebilir olmasını sağlar.

WCAG ve Türkiye'deki Durum

Türkiye'de web erişilebilirliği hala geniş çapta tartışılan bir konudur. Ülkenin teknoloji yasaları ve düzenlemeleri diğer birçok ülkeye kıyasla oldukça yenidir ve halen gelişmektedir. Ancak, hükümet ve özel sektör, dijital erişilebilirliği artırma konusunda önemli adımlar atmaktadır.

Türkiye, kamu hizmetlerinin çoğunu dijitalleştirmiştir ve bu hizmetlerin çoğu artık çevrimiçi olarak sunulmaktadır. Bu hizmetlerin erişilebilir olmasını sağlamak, WCAG ilkelerinin uygulanmasını gerektirir.

Ancak, özel sektördeki web sitelerinin çoğu hala WCAG standartlarına tam olarak uymamaktadır. Bu, özellikle engelli kullanıcılar için önemli zorluklara neden olabilir. WCAG ilkelerine uygun web siteleri oluşturmak, tüm kullanıcıların bu sitelerden en iyi şekilde yararlanmasını sağlar.

Buna ek olarak, Türkiye'deki şirketler ve kuruluşlar, WCAG'ye uyum konusunda daha fazla bilinçlendirme ve eğitim yapabilir. WCAG ilkelerine uyum, sadece teknik bir zorunluluk değil, aynı zamanda tüm kullanıcıların çevrimiçi hizmetlerden yararlanabilmesini sağlama konusunda etik bir yükümlülüktür.

Sonuç olarak, WCAG'ye uyum, Türkiye'deki web siteleri ve dijital hizmetler için önemli bir hedef olmalıdır. Bu, sadece engelli kullanıcıların çevrimiçi hizmetlerden yararlanabilmesini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda tüm kullanıcılar için daha iyi bir çevrimiçi deneyim yaratır. WCAG'ye uyum, sadece yasaları karşılamak için değil, aynı zamanda dijital dünyayı herkes için daha adil ve kapsayıcı hale getirmek için de önemlidir.